Varikosel, testislerin etrafındaki kirli kanı boşaltan damarların anormal şekilde genişlediği ve tıpkı bacaklardaki varisli bir damar gibi şişip büyüdüğü durumdur. Erkeklerde kısırlığın en sık saptanan nedeni varikoseldir. Testiste kan birikmesine ve sıcaklığının yükselmesine neden olurlar. Üreme yeteneğini etkileyebilir, testislerin normal şekilde gelişmemesine veya büzülmesine yol açabilirler. Bununla birlikte, tüm varikoseller sperm üretimini etkilemez. Çoğu varikosel zamanla gelişir. Neyse ki, varikoselin teşhisi kolaydır ve tedavisi mümkündür. Bir varikosel semptomlara neden olursa sıklıkla cerrahi olarak tedavi edilebilir.
Azalan sperm sayısı, azalmış sperm hareketliliği ve deforme olmuş sperm sayısındaki artış varikosellerle ilişkilidir. Bir yumurta serbest bırakıldığında döllenebilir ve bir bebeğe dönüşebilecek embriyo haline gelebilir. Bunun olması için, iyi hareket edebilen ve bir yumurtayı dölleyen yeterli sperme ihtiyaç vardır. Varikosele sahip olmak bu süreci etkileyebilir ve kısırlığa neden olabilir.
Varikoseller, sperm gelişimini etkileyen testisin sıcaklığını yükseltir. Sıcaklıktaki bu artışın iki etkisi vardır. Birincisi, sperm üretiminde rol oynayan erkeklik hormonunun üretiminin azalmasına yol açarlar. Bu azalma, üretilen sperm sayısında bir azalmaya yol açar ve spermin gelişmesinde kusurlara yol açabilir. Böylece spermin hareket kabiliyeti bozulur. Ayrıca artan sıcaklığın spermin DNA'sına ve zarına zarar verdiği söylenen reaktif oksijen türlerinde bir yükselişe yol açtığı düşünülmektedir. Bu etkilerin tümü spermin sağlığına zarar verir.
Varikoseller tüm erkeklerin %15'inde görülür ve kısırlık vakalarının %30’unun sebebidir. Varikoselin genetik olduğu düşünülmektedir ancak kaza gibi travma sonucu da ortaya çıkabilir. Sıklıkla ergenlikte başlar, 15- 35 yaş aralığında yaygındır.
Varikoselin Belirtileri Nelerdir?
Bir varikoselin her zaman semptomları yoktur. Bazı durumlarda, özellikle uzun süre ayakta durma veya fiziksel aktivite sonrasında, ağrı veya rahatsızlığa neden olabilir. Ağrı gün boyunca kötüleşebilir, uzanırken azalabilir veya yok olabilir. Bazı varikoseller büyüyebilir ve testislerde gözle görülür bir kitleye neden olabilir. Varikosel sol testisin şişmiş veya sağ testislerden belirgin şekilde daha büyük görünmesine neden olabilir. Testislerin büzülmesi, varikoselin bir başka işaretidir. Tedaviden sonra genellikle normal boyutuna döner.
Varikosel Teşhisi
Teşhis, hem fiziksel hem de tanısal muayene yoluyla oldukça basittir. Kan damarlarının tıpkı bir solucan gibi belirginleşmesinden, bir testisin diğerinden anlaşılır şekilde büyük olmasından teşhis konulabilir. Erkeklerde varikosellerin %78 - %93'ünün sol testiste gözlemlendiğine dikkat etmek önemlidir. Hastalarda özellikle ağır kaldırırken zorlanmalar gözlemlenebilir. Varikosellerin açıkça görülemediği durumlarda ise anormal kan akımı, damarların özel bir boya enjekte edilerek incelenmesini sağlayan venogram aracılığıyla tespit edilebilir.
Varikosel Tedavileri
Varikoseller hem cerrahi prosedürler hem de cerrahi olmayan tedavi seçenekleri ile tersine çevrilebilir. Bu tedaviler, varikoseli oluşturan varisli damarlardaki basıncı azaltmak için tasarlanmıştır.
Varikoselektomi, varikosele neden olan damarların bağlanmasını içeren cerrahi bir işlemdir. Ayrıca genel anestezi gerektirmeyen varikosel embolizasyonu vardır. Bu işlemlerin her ikisi de varikoseli hafifletebilir ve sperm sayısında ve kalitesinde iyileşmelere yol açabilir.
Bobinler, balonlar veya parçacıklar kullanılarak damardaki kan akışını engelleyerek varikosel üzerindeki basıncı azaltır. Kan akışı diğer sağlıklı damarlara yönlendirilir. İşlemin sonunda kateter çıkarılır ve küçük kesi üzerine bir bandaj yerleştirilir. Hafif IV sedasyonu ve lokal anestezi sayesinde, hastalar yaklaşık iki saatlik prosedür sırasında rahat ve ağrısızdırlar.
İyileşme Süresi
Varikosel embolizasyonunda tam iyileşme için ortalama bir ila iki gün, varikoselektomide ise iki ila üç hafta gerekir. Tedavi sonunda testisler normal boyutlarına geri döner, sperm kalitesi iyileşir ve sayılarında artış gözlemlenir. Sperm sayısının iyileşmesi yaklaşık 3 ay sürebilir. Çiftlerin %30 - %50'si işlem sonrası kendiliğinden çocuk sahibi olur. Varikosel kısırlık istatistikleri, başarılı hamile kalma şansının, ameliyattan sonraki ikinci yılda önemli ölçüde arttığını göstermektedir.
