Böbrek taşlarının endoskopik yöntem ile çıkarılması, bir endoskop (doktorun bir organ veya vücut boşluğunun içini kesi yapmadan görmesine olanak sağlayan ışık ve kamera içeren esnek tüp) kullanılarak bir veya daha fazla böbrek taşının parçalanmasını kapsar. İşlem bir ürolog ve bir radyolog tarafından gerçekleştirilir, genellikle iki ila üç saat sürer.
Böbrek taşı ameliyatlarında geleneksel açık cerrahi yöntemleri, endoskopik taş ameliyatlarına kıyasla daha fazla kanama ve enfeksiyon riski taşır. Endoskopik ameliyatlarda ise doktor herhangi bir kesi yapmadan endoskop sayesinde idrar yolundan girerek böbreklerdeki taşlara ulaşır ve lazer yardımıyla taşları parçalar. Operasyon sırasında daha az kan kaybı yaşanması ve bıçak izi olmaması sebebiyle hastalar günlük yaşamlarına daha hızlı dönme imkanı bulurlar.
Endoskopik taş ameliyatından önce doktor taş sayısını, boyutlarını ve taşların yerlerini belirlemek için çeşitli testler yapar. Taşların yerini tespit etmeye yardımcı intravenöz pyelogram (IVP) adı verilen röntgen çekilmeden önce damar içine bir boya enjekte edilir. Bu boya kan dolaşımından böbreklere, üretere ve mesaneye doğru ilerler ve doktorun gözünden kaçabilecek taşları görmesini sağlar.
İnsanlar herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadıklarını operasyon öncesi doktorlarına bildirmelidir. Aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçları almayı bırakmaları gerekebilir.
Böbrek taşları endoskopik olarak çıkarılırken hasta genellikle litotomi pozisyonunda (doğum pozisyonu) olur. Operasyon sıklıkla genel anestezi altında yapılır ancak bazı durumlarda lokal anestezi altında da yapılabilir. Doktor, bir endoskop yardımıyla aletlerini üretra ve mesane içerisindeki taşa ulaşana kadar ilerletir.
Doktor, endoskop kullanarak taşları görür ve lazer yardımıyla taşları parçalar. İşlem yaklaşık 30 dakika sürer. Kalan parçalar aletler yardımıyla vücuttan çıkarılabilir ya da küçük parçalar idrar yoluyla vücuttan atılması için yerinde bırakılabilir. Ufalanmış taş parçaları, işlemden sonraki gün ve haftalarda idrardan kolayca geçmelidir. Çoğu hasta aynı gün evine dönebilir.
Bu endoskopik işlemin sonunda, idrar akışının herhangi bir şekilde tıkanmasını önlemek için hastaya genellikle genel anestezi altına bir stent yerleştirilir. Yerleştirilen stent bir ila iki hafta sonra çıkarılır.
Böbrek taşı vakalarının çoğunda tedavinin başarı oranı %90'ın üzerindedir. Başarılı taş temizliği taşların büyüklüğüne, taşların konumuna ve sayısına, idrar yolunun anatomisine ve hastanın farklı bir hastalığının olup olmamasına bağlıdır.
Böbrek taşlarının endoskopik olarak çıkarılması genel anestezi altında yapılır ve her anestezi bir risk taşımasına rağmen, bu ihtimal oldukça küçüktür. Nadiren de olsa doktorlar işlem sırasında böbrek taşlarının tamamını çıkaramayabilirler. Taşların boyutuna ve konumuna bağlı olarak daha sonraki bir tarihte ikinci bir operasyon ya da taşları ve etkilerini izlemeyi önerebilirler.
Operasyondan sonra idrar yolu enfeksiyonu gelişme riski düşüktür. Nadiren üreter hasar görebilir; bu durum üreter daralması veya delinmesiyle sonuçlanabilir. Ciddi komplikasyonlar oldukça nadir gerçekleşir. Operasyon sonrası yaşanan çoğu sorun stentin varlığı ile ilişkilidir ve genellikle geçicidir.
Operasyon sonrası uzun süreli ağrı tıkanma belirtisi olabilir. Hasta ağrı kesici ilaçlarla rahatlamıyor ve ağrısı gittikçe şiddetleniyorsa doktoruna görünmelidir.
Çoğu durumda hastalar, her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için bir gece hastanede kaldıktan sonra taburcu olurlar ve evlerine geri dönerler. Ancak bir süre istirahat etmeleri gerekir. Hastalar bir süre ağrı kesici ile tolare edilebilecek düzeyde ağrı çekebilir.
Ameliyat sonrasında hastalar anestezi nedeniyle sersemlemiş olabilirler ve yanlarında onlara refakat edebilecek yakınlarına ihtiyaç duyabilirler.
Teknoloji kapalı böbrek taşı ameliyatlarına imkan vermeden önce böbrek taşları açık ameliyat ile parçalanıyordu. Günümüzde ise kapalı böbrek taşı ameliyatları oldukça popüler. Ancak böbrek taşları endoskopi ile kırılamayacak kadar büyük olduğunda ya da operasyon öncesi veya sonrasında yaşanan acil durumlarda doktorun açık ameliyat yapılmasına karar vermesi mümkündür.
